ICF Kersteditie 2023

Deze ICF-Kersteditie verschijnt op de vernieuwde en sterk vereenvoudigde website van ICF. Om onderscheid te maken met andere sites die “ICF” in hun domeinnaam voeren, is de naam van onze vereniging veranderd in https://oecumene-icf.nl . De nieuwe site is opgezet om het onderlinge contact te bevorderen en toegankelijker te maken voor opmerkingen van leden.

Voorzitter Henk Berflo opent deze Kerst-uitgave met een toepasselijk muzikaal voorwoord. Ellie Bouman-Postma van de afd. Breda heeft voor deze Mededelingen een indringend kerstverhaal uitgekozen uit ‘De geboorte van J.C.’ door Nico ter Linden. Hierna volgt een korte terugblik op de Nationale ICF-Conferentie van 3 juni jl. in ’s Hertogenbosch. Ten slotte moest de afdeling Bergen op Zoom eind augustus afscheid nemen van Hanneke Dragt-Keller, een dierbaar ICF-lid. Van Loes van Arkel ontvingen wij een In Memoriam.

Redactie ICF-Mededelingen
Henny Hoedemaker

Kerstmuziek

Bij ons in het dorp staat een billboard pal tegenover de kerk met de tekst “vier Kerstmis met Skyradio”… Met veel dj-gepraat en hedendaagse muziek waarschijnlijk. Andere muziek dan die het Gemengd Zangkoor ten gehore bracht bij Kerstconcert afgelopen zondag. Kerstmuziek, waar denk je dan aan? Bach, Händel, Corelli, als klassiekers, maar ook Rutter of Arvo Pärt als 20e eeuwse componisten. Of liederen die in de kerk gezongen worden over de herders op de velde bij Bethlehem, Stille Nacht heilige nacht, Er is een Roos ontsprongen, of Transeamus usque Bethlehem, waar ons zangkoor het concert mee opende. Ik was meteen in de stemming.

Het doet mij denken aan een grote repetitie van een groot orkest met een groot koor. Terwijl de trompetten schalden, de violen zongen en de trommels roffelden, dacht de piccolospeler bij zichzelf: mij horen ze toch niet bij al dit geluid, wat zal ik me druk maken. Hij plaatste wel de fluit aan zijn lippen, maar maakte geen geluid. Na twee seconden riep de dirigent: “Stop!” Waar is de piccolo? De meeste mensen hadden hem niet gemist, maar de belangrijkste man miste hem wel.

Het is ook een parabel van het leven. Ook als anderen het niet weten en ons niet missen als we onze partij niet meeblazen volgens de partituur die ons is toebedeeld, dan weet de Dirigent van het leven het nog wel. Hij heeft ons allemaal opgenomen in het Orkest van het Leven en Hij heeft er vertrouwen in dat wij ons deel van Zijn grote partituur tot uit voering brengen. En dat vertrouwen spreekt Hij steeds weer uit. Dat is waar het eigenlijk om gaat met Kerstmis. God gelooft vaak meer in de goedheid van zijn mensheid dan de mensen zelf. Hij gelooft meer in jou en mij dan wij soms in Hem. Hij heeft er meer vertrouwen in dat wij Zijn levenswerk mee helpen voltooien dan wijzelf soms. Hij wil toch graag dat ieder zijn partij meeblaast en nog wel in harmonie met de anderen in het orkest van de mensheid.

En Hij gelooft nog steeds dat dit kan:
– dat de mensheid in harmonie kan leven en er geen wanklank heerst,
– dat er zuiver gespeeld wordt en dat er geen valse noten klinken
– dat mensen elkaar hun partij gunnen en met elkaar de noten delen
– dat mensen samen een orkest vormen en niet alleen solisten zijn
– dat jij en jij en jij en jij en ik, ook erbij horen en meedoen.

Kerstmis is eigenlijk ook het feest van het vertrouwen van God in ons mensen. Daarom zingen de engelen ook: “Vrede op aarde aan de mensen, waar God wél van houdt!” En Hij hoopt ook nog dat wij hiermee instemmen en be-amen: Ëer aan God in den hoge!! Dat is Sky radio op zijn best! Dan ben je goed gestemd voor Kerstmis en echt in Kerst-stemming.

Henk Berflo

Henk

Er staan twee rechercheurs op de stoep van de kerk met een foto in de hand. ‘Kent u deze persoon?’ ‘Ja,’ zeg ik, ‘dat is Henk.’
Jaren geleden ontmoette ik Henk in Nijmegen, in de Pompekliniek. Hij had een ernstig delict gepleegd. Katholiek was hij.
Een week voor de kerst belde hij me op. ‘Hallo Nico, je spreekt met Henk.’
Het duurde even voor ik wist welke Henk. ‘Ik wou even bij je langskomen, is dat goed?’ ‘Ik heb nu vlak voor de kerst wel een drukke agenda.’ ‘Ja, ik ook,’ zei Henk.
Hadden wij jongens als hij in de Pompekliniek niet altijd op het hart gedrukt dat ze op tijd aan de bel moest trekken als het niet ging. Hij moest wel met zijn ziel onder zijn arm lopen. En juist tijdens de donkere decemberdagen met kerst in het vooruitzicht is dat extra zwaar.
‘Om zes uur, dan.’
‘Wat doe je in de kerstnacht,’ wilde ik weten.
‘Geen idee,’ zei Henk.
Ik vertelde hem dat ik van plan was dan in de Wester een oude rite van de komst van het licht te introduceren, zoals we die in de Pompekliniek uitvoerden. Dan werden alle lichten gedoofd, voor een korte duur omdat sommige patiënten daar angstig van werden. Dan kwam er een pater met een brandende kaars binnen. Die riep dan: ‘Licht van Christus.’ Alle aanwezigen hadden een kaarsje, en dan werd het licht doorgegeven. Een prachtig gezicht, dat licht dat zich als een lopend vuur door de kerk verspreidde.
Ik vertelde Henk dat het eigenlijk een Paastraditie was, maar dat ik tegen deze traditie wel een keer wilde zondigen en vroeg of Henk me daarbij wilde helpen.
Hij kwam.
Het volk dat in de duisternis wandelt zal een groot licht zien, las een vrouwenstem uit Jesaja voor. Henk stak op de achterste bank de kaars aan en gaf hem aan mij.
Eén lichtpuntje in een stikdonkere kerk, stak hem in de hoogte en riep: ‘Licht van Christus!’ Ik dacht, iedereen moest eens weten wie dat is die deze kaars ontsteken heeft. In zijn duister. In ons duister.

‘Kent u deze persoon?’ vragen de rechercheurs. ‘Ja,’ zeg ik, ‘dat is Henk.’ ‘Wat is er aan de hand?’ ‘Hij is vermoord,’ antwoordden ze. Een paar dagen laten later hebben we hem op St. Barbara begraven. Er waren mensen uit het buurthuis, uit de Wester, de klaverjasclub en van de homosociëteit. Wel honderd man. Ontroerend, hoe hij had geprobeerd wat van het leven tee maken. Een moeilijk leven, dat al met een achterstand begon. Als de demonen bij hem opspeelden, ging hij naar een priester, het Leger des Heils, of kwam bij ons langs. ‘Hou me vast,’ zei hij dan, wat Hollands is voor Kyrie Eleison. Zijn geloof heeft hem vaak staande gehouden en hem geholpen weer dapper opnieuw te beginnen. Maar toen de demonen in een ander losbrak, had hij geen verweer.
Aan zijn graf hebben wij om ontferming gevraagd. Voor Henk en zijn moordenaar. Nog een keer heb ik ‘Licht van Christus’ geroepen. Eigenlijk het enige dat je tegen de dood in kunt roepen.

De zondag na Henk zijn begrafenis heb ik Henk zijn nagedachtenis uitgesproken. Ineens hoorde ik onze organist In Paradisum spelen.

Naar een tekst uit De geboorte van J.C. door Nico ter Linden.

Terugblik op de Nationale Conferentie

Oorspronkelijk zou de Nationale Conferentie ICF Nederland in Apeldoorn gehouden worden op 18 april 2020. Met het thema Geloof en Geweld zou deze plaats gaan vinden in de architectonisch interessante Grote Kerk aan de Loolaan, de “oprijlaan” naar Paleis Het Loo.

Echter in februari van datzelfde jaar vond de eerste Coronabesmetting in Nederland plaats, gevolgd door een ‘intelligente lockdown’ waarbij van overheidswege een verplichte afstand van 1,5 tot elkaar voorgeschreven werd. In april werd een verlenging van de maatregelen afgekondigd en werd het testbeleid uitgebreid. Kortom de omstandigheden waren er niet naar dat de Nationale Conferentie in Apeldoorn door kon gaan.

Drie jaar later neemt de afdeling ’s-Hertogenbosch het op zich om zaterdag 3 juni 2023 een Nationale Conferentie te organiseren in het Huis de Wereld, een rijksmonument aan de Peperstraat 15. Een uitgelezen locatie waar de sociëteiten Amicitia en de Zwarte Arend gevestigd zijn en waar de afdeling ’s-Hertogenbosch gebruikelijk bijeenkomt. Opnieuw, na Amsterdam, 2012, maakten voorzitter Mignon van Bokhoven en Marieke Smits van Oyen als secretaris bekend dat zij de stand van zaken met betrekking tot de oecumene aan de orde wilden stellen. Zeventig jaar ICF: hoe staat de oecumene ervoor? Wat zijn de uitdagingen?

Een tweetal sprekers, Karin van den Broeke en Fokke Wouda, werden voorgesteld dit onderwerp in te leiden en te bespreken. Karin van den Broeke van 2013 tot 2018 preses van de generale synode van de PKN, voorzitter van het NBG en lid van het uitvoerend comité van de Wereldraad van Kerken. Als tweede spreker kwam Fokke Wouda, coördinator van de Katholieke Vereniging voor Oecumene, aan het woord. Van vrijgemaakt-gereformeerd werd hij rooms-katholiek. In juni 2022 promoveerde hij op een studie naar de eucharistische gastvrijheid in oecumenische kloostergemeenschappen in Bose (Italië) en Taizé (Frankrijk).

Deelnemers met introducés werden uitgenodigd om in het monumentale Huis De Wereld gezamenlijk de lunch te gebruiken en daarna deel te nemen aan het dagprogramma. In de zonovergoten de tuin werd onder grote parasols de deelnemers een prima lunch voorgeschoteld. Voorzitter Henk Berflo stond bij zijn inleiding stil bij het 70-jarig bestaan van ICF-Nederland. Tijden veranderen, afdelingen slinken, sommige verdwijnen onder de overkoepelende paraplu van ICF-Nederland.

Anderzijds floreert de afdeling ’s Hertogenbosch, waar zich nieuwe leden aanmelden. Ook de opkomst van geïnteresseerde leden op deze zaterdag getuigt van belangstelling voor onderwerpen die ICF aankaart. Thema’s als Oecumene, Religie en Zin of Religie en Geweld zijn in deze turbulente tijden misschien wel meer dan ooit belangwekkend.

De dag wordt afgesloten in de Grote Kerk met een indrukwekkende uitvoering van de Bachcantate Gelobet sei der Herr, mein Gott (BWV 129). Al met al een geslaagde bijeenkomst, met dank aan de afdeling ’s Hertogenbosch.

In Memoriam Hanna Dragt-Keller

✝  Op 26 juli 2023 is Hanna Dragt-Keller overleden.

Hanna – iedereen noemde haar Hanneke – is 80 jaar geworden. Zij was lid van ICF afd. Bergen op Zoom sinds 2001. Haar man André vanaf 1994.
Hanneke en André kregen drie kinderen en een pleegzoon. Ze woonden meer dan vijftig jaar in het dorp Woensdrecht. Hanneke was een flamboyant, lief, vrolijk en zorgzaam persoon. Met een enorme vechtlust zette ze zich met hart en ziel in voor vluchtelingen die op haar pad kwamen. Ze was ook één van de initiatiefnemers van projecten in Gambia, onder andere de bouw van een school en de opvang van weeskinderen. Met André ging ze lange tijd er tweemaal per jaar heen. Afrika en in het bijzonder Gambia hadden dan ook een speciaal plekje in haar hart. Op haar uitvaart was veel muziek; een djembé-speler gaf het een Afrikaans tintje.

Ze was lid van de protestantse kerk van de Gemeente Woensdrecht. Was lid van de cantorij en bekleedde verschillende functies in de kerkenraad. Tot haar overlijden was zij diaken. De dankdienst voor haar leven werd in deze kerk gehouden, op woensdag 2 augustus. In deze dienst klonken de woorden uit het Soefisme van Inayat Khan “Treur niet. Wees niet bedroefd over de dood van uw geliefde, roep de reiziger niet terug die op reis is naar haar bestemming, want je weet niet wat zij zoekt.”

We zullen haar missen binnen het ICF. Ze nam actief deel aan de discussies en met humor vertelde ze over haar belevenissen. Geregeld gaf zij een inleiding, waaruit bleek hoe maatschappelijk geëngageerd zij was.
Moge zij rusten in vrede .

Ossendrecht, 5 september 2023
Loes van Arkel, secretaris afd. Bergen op Zoom